یکی از نکات مهم در ویرایش و رسایی متن کاربرد مناسب حرف اضافه در جملات است. حرف اضافه نشان‌دهندۀ وابستگی متمم به فعل است و درواقع برای مفعول غیرصریح کاربرد دارد؛ بر این اساس هر فعل حرف اضافۀ مشخصی دارد؛ برای مثال «پرداختن به»، «کارکردن در»، «استفاده‌کردن از» و… حرف اضافه کلمه‌ای است که معمولاً کلمه یا گروهی از کلمه‌ها را به «فعل» یا «صفت برتر»، یا «اسم جمع» یا نظایر این‌ها نسبت می‌دهد و آن‌ها را متمم یا وابستۀ فعل، صفت برتر یا اسم جمع و مانند این‌ها قرار می‌دهد (شیوه‌نامۀ جامع ویرایش و نگارش، ۱۳۹۰). باید توجه داشت که کاربرد نادرست حرف اضافه با فعل یا کلمۀ مدنظر از خطاهای رایج در مبحث حروف اضافه است. در این نوشتار، نمونه‌هایی از کاربرد نادرست حرف اضافه و تأثیر آن بر نارسایی جمله آمده است.
حرف اضافه
بخش اول: آشنایی با حرف اضافه
«تیم والیبال هلند از ایران باخت».
حرف اضافۀ باختن «به» است نه «از». پس باید گفت: «تیم والیبال هلند به ایران باخت».
«دیدگاه این کارشناسان و پژوهشگران از دیگران متفاوت است».
حرف اضافۀ متفاوت‌بودن «با» است؛ بنابراین جملۀ «دیدگاه این کارشناسان و پژوهشگران با دیگران متفاوت است» رسا و مناسب است.
«بیشتر دانشجویان به شیوه‌های مقاله‌نویسی آشنا نیستند».
صورت درست جمله این است که بگوییم «بیشتر دانشجویان با شیوه‌های مقاله‌نویسی آشنا نیستند»؛ درواقع حرف اضافۀ آشنایی‌داشتن «با» است.
در برخی موارد، برای دو فعل معطوف یک حرف اضافه می‌آید که تنها برای یکی از افعال کاربرد دارد؛ در این صورت باید از حرف اضافۀ مناسب هر فعل استفاده کرد.
«نظارت و تفاوت آموزه‌ها با یکدیگر روزافزون است».
در این جمله، تنها از حرف اضافۀ «با» استفاده شده است؛ درحالی‌که برای نظارت نیز باید از حرف اضافۀ مناسب آن استفاده کرد؛ بنابراین صورت درست جمله این است که بگوییم: «نظارت بر آموزه‌ها و تفاوت آن‌ها با یکدیگر روزافزون است».
با توجه به آنچه بیان شد، باید با حرف اضافۀ مناسب هر کلمه آشنا بود و به‌درستی از آن استفاده کرد؛ به همین منظور در ادامه برخی کلمات با حرف اضافۀ مناسب آن‌ها بیان شده است:
«آراستن با، پرسیدن از، آویختن به/ از، خوراندن به، آگاهی از، رجحان به/ بر، اندازه‌گیری با، بهره‌گیری از، سخت‌گیری در، ایرادگرفتن به/ بر/ از، قرض‌دادن به، اطمینان از/ به، رجحان بر/ به» (ذوالفقاری، ۱۳۸۷: ۲۵۹).
منبع:
سرمستانی، جمشید، ۱۳۹۰، گزیدۀ شیوه‌نامۀ جامع ویرایش و نگارش، تهران: نشر سرمستان.
ذوالفقاری، حسن، ۱۳۸۷، راهنمای ویراستاری و درست‌نویسی، تهران: نشر علم.
| نویسنده:
مرجان گلچین، کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی |
 |
بازخورد خود را بنویسید