ویرایش و ویراستاری
ویرایش مجموعه‌ای از تغییرات علمی و هنری است که به سادگی، روان‌بودن و درک بهتر متن می‌انجامد. ویراستار نیز فردی مجرب و ماهر است که با احیای متن، مفاهیم را به بهترین شکل به خواننده منتقل می‌کند. یکی از وظایف ویراستار پیرایش متن از ابهام، اطناب و درازگویی است. از آنجا که «کلمات در بافت جمله هویت پیدا می‌کنند و رابطه کلمات و گروه‌ها با یکدیگر جمله را می‌سازد، شناخت روابط اجزای جمله با یکدیگر (نحو) و استفادۀ درست از آن یکی از راه‌های درست‌نویسی است» (ذوالفقاری، ۱۳۸۷: ۲۱۵)؛ از این‌رو آشنایی با نحو و به‌دنبال آن شناخت هستۀ جملات، بر زدودن متن از درازنویسی و ابهام تأثیرگذار است. درازنویسی، گزافه‌گویی، پرگویی و اطناب از جمله نارسایی‌های زبان فارسی است که به فهم نادرست متن منجر می‌شود. در نوشتار حاضر، نمونه‌هایی از درازنویسی و اطناب‌گویی در جملات و راه‌های زدودن این نارسایی از متن بیان شده است.
درازنویسی
بخش اول: شناخت هستۀ جمله
«بخش لیسبون این پروژه، به‌منظور فرهنگ‌سازی و آگاه‌کردن از مبانی اصلی زندگی مدرن شهری، از جمله وظایف شهروندی، حس مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی و اخلاق و تعهد اجتماعی، از طریق درگیرکردن ذی‌نفعان، به‌ویژه نوجوانان در ساخت یا بازسازی فضاهای باز عمومی شهری مانند پارک، باغ، فضای سبز، بوستان، میدان، پیاده‌راه و سایر با استفاده از ابزارهای نوین دیجیتالی و به کمک مدل‌های پویایی سیستم شکل گرفت».
از آنجا که وظیفه زبان انتقال معانی به بهترین شکل است، جملاتی که ابهام و درازگویی دارند، درک پیام را برای خواننده دشوار می‌کنند. در این نمونه، پیام مخاطب تنها با یک فعل پایان یافته است. برای رفع این خطا ابتدا باید هسته جمله مشخص شود و پس از آن وابسته‌ها برای تکمیل معنای جملۀ اصلی بیان شوند؛ از این‌رو می‌توان جمله نارسای فوق را با برخی تغییرات به جمله‌ای خوانا و روان تبدیل کرد:
«بخش لیسبون این پروژه، به‌منظور فرهنگ‌سازی و آگاه‌کردن از مبانی اصلی زندگی مدرن شهری شکل گرفت. این مبانی عبارت‌اند از: وظایف شهروندی، حس مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی، اخلاق و تعهد اجتماعی. در این فرایند، ذی‌نفعان، به‌ویژه نوجوانان در ساخت یا بازسازی فضاهای باز عمومی شهری (پارک، باغ، فضای سبز، بوستان، میدان، پیاده‌راه و…) نقش دارند و برای این منظور از ابزارهای نوین دیجیتالی و مدل‌های پویایی سیستم استفاده کرده‌اند».
در جملات فوق، با شناخت هسته و قراردادن فعل مناسب برای آن، پیام نویسنده به مخاطب منتقل شد. سپس با مشخص‌شدن هریک از وابسته‌ها و استفاده از فعل‌های مناسب برای آن‌ها، همچنین برخی تغییرات و جابه‌جایی‌ها، درک خواننده از پیام جملات تکمیل شد.
منبع:
ذوالفقاری، حسن، ۱۳۸۷، آموزش ویراستاری و درست‌نویسی، تهران: نشر علم.
| نویسنده:
مرجان گلچین، کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی |
 |
بازخورد خود را بنویسید